Kautamaan Do’a

وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُواْ لِي وَلْيُؤْمِنُواْ بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ (ألبقرة:187)

"Jeung lamun hamba-hamba kami nanyakeun (ka Anjeun Muhammad) ngeunaan Kami, (maka pok caritekeun satemenna kami téh deukeut, pikeun ngaijabah kana sagala pamenta hamba kami nu ngado'a nalika manéhna ngado'a ka Kami. Maka geura prak menta ka Kami sarta kudu iman ka Kami, supaya maranéh kabéh meunang pituduh"

.( Al-Baqarah ayat 187)

Dina Al-Qur'an aya 203 ayat nu ngabéjakeun kecap du'a, nu hartina beda-beda, diluyukeun reujeung redaksi tujuan ayat nalika di wahyukeun ka Kanjeng Nabi Muhammad saw., aya nu artina ibadah, ngagero, menta, muji jeung sajabana. Sedengkeun du'a nu dimaksud didieu, nyaéta du'a nu mibanda harti, ngagero dina raraga menta hiji perkara nu kaitanana jeung perkara nu diarep-arep ti Alloh Nu Maha Agung tur Kawasa.

Dina kahirupan, manusa merlukeun hiji tincakan nu bisa mere rasa tingtrimna bathin. Atawa merlukeun hiji tali nu bakal jadi pupuntangan hirup. Nya tincakan jeung tali éta téh nyaéta do'a. Ngado'a ngarupakeun kabutuhan ruhaniyah nu kacida diperelukeun ku manusa dina sajeroning ngeusian kahirupan jeung nyanghareupan pasu'alan-pasu'alan kahirupan nu geus jeung nu keur disanghareupan, komo deui dimana ayana kasusah jeung musibah. Kukituna, sabagian ulama nyebutkeun, yén do'a téh mangrupakeun obat pikeun panyakit ruhaniah, misalna, panyakit kasieun, guligah rasa, rasa cangcaya, rasa watir, jeung sajabana ti éta.

Kaumuman manusa, ngado'a ka Alloh téh dilakukeun nalika nyanghareupan kasusah jeung kasulitan atawa nalika katibanan musibah wungkul. Tapi nalika kaayaan geus tenang, katingtriman bathin geus ngancink kacangking, tegesna di ijabah ku Alloh. Ulah-ulah kana ngado'a malah nu leuwih parahmah terkadang mopohokeun ka Alloh nu ngaijabah éta do'a. panyana manéhnamah yén sagala ni'mat, kahontal hiji harepan, jeung katedunanana hiji kahayang téh meunang usaha maranéhna sorangan, tanpa ayana campur leungeun Alloh swt. sok padahal, tanpa ayana inayah (pitulung) Alloh swt. tanwande maranéhna téh moal bakal bisa ngahontal naon-naon nu jadi harepan hirupna. Sikep samodél kitu téh kacida gorengpatutna. Sabab, manéhna ngagunakeun do'a téh minangka tempat panglumpatan pikeun neangan jalan kaluar wungkul tina salah sahiji kasusah nu keur karandapan, bari jeung kitu manéhna téh kaasup jalma nu nempatkeun do'a lain dina tempatna nu ngabogaan fungsi minangka salah sahiji bentuk ibadah nu kudu dipigawe kalayan tartib jeung istiqomah teu kaukur ku waktu jeung ku kaayaan.

Gambaran sikep jeung tabe'at manusa nu samodél kitu téh ku Alloh swt. dijalentrekeun ku Dawuhanana nu kaunggel din Al-Qur'anul Karim surat Fushilat ayat 51:

وَإِذَا أَنْعَمْنَا عَلَى الْإِنسَانِ أَعْرَضَ وَنَأى بِجَانِبِهِ وَإِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ فَذُو دُعَاءً عَرِيضٍ(فصلت:51)

"Nalika Kami maparin kanikmatan ka Manusa, maka maranéhna ngabalieur sarta ngajauhkeun diri (tina iman), tapi saupamana kasusah tumiba ka maranéhna, maka manéhna menta (tegesna ngado'a) ka Kami taya kendatna".

Sikep jalma Mu'min, dina masalah ngado'a sakuduna dilakukeun nalika keur susah atawa keur bungah,Tegesna salalawasna ngajadikeun do'a téh minangka ibadah jeung senjata dina ngeusian kahirupan. Sakumaha dawuhan Rosululloh saw. Nu diriwayatkeun ku Imam Bukhary:

أَلدُّعَاءُ مُخُ اْلعِبَادَةِ (روَاهُ اْلبُخَارِيْ)

"Do'a téh minangka sungsumna ibadah".

Didieu tos jelas, yén do'a téh mangrupakeun inti poko-na ibadah ka Alloh swt. ku hal sakitu, maka ngado'a téh kudu diwungkulkeun atawa diarahkeun tujuannana pikeun menta ka Alloh swt. ulah ka salian Alloh swt. sakumaha ikrar urang nalika urang ngaos surat Al-Fatihah dina nalika urang sholat, boh di luar sholat ku kalimat ayat : ..... ِايَّاكَ نَسْتَعِيْنُ (....Wungkul ka anjeun gusti, jisim abdi nyuhunkeun pitulung). kalimat ieu ngarupakeun pangakuan, rasa karumasaan, yén taya daya sareng upaya ogé kakuatan anging kalayan pitulung Alloh swt. sarta kapasrahan total ka Alloh swt. kalayan nyuhunkeun pitulung sareng kamuarahan Manten-Na. Tur kalimat ieu téh mangrupakeun réalisasi atanapi pernyataan tina pangakuan لاَحَوْلَ وَلاَقُوَّةَ إِلَّا بِااللهِ اْلعَلِيِّ اْلعَظِيْم (Taya daya, upaya reujeung kakuatan anging kalayan izin Alloh Dzat Nu Maha Luhur tur Nu Maha Agung). Tegesna, dina palebah dieu pisan si hamba munajat, yén wungkul ka Alloh nyuhunkeun pitulung pikeun ta’at, tur nyuhunkeun dipaparin pitulung pikeun nyalsékeun ogé nghabebenah sagala pasualan-pasualan nu aya patula-patalina reujeung duniawiyah pikeun ngahontal mardhotillah. Tegesna, dina ucapan ieu bakal ngalahirkeun sikep nu jauh tina ujub riya jeung takabur dina ngajalankeun ibadah ka Alloh swt. sabab, sagala nu dilakukeun ku hiji hamba nu tujuanna pikeun ibadah ka Alloh swt. ieu kabéh téh anging kalayan ridho sareng inayah ilahiyyah tegesna pitulung ti Alloh swt. Dumasar kana katerangan ieu, maka ngandung harti yén dina katerangan ieu kudu ayana sifat ‘Isti’anah atanapi kapasrahan total ka Alloh dina raraga nyuhunkeun pitulung, pangraksa, pangriksa reujeung panyalindungan ka Mantenna.

Jadi, Sakumaha gagahna jeung kuatna hiji jalma, lubak-libuk loba harta bandana, sagala salieuk beh, diwuwuh ku pangkat jeung kalungguhan. Tapi pasti aya kalana meunang pasu'alan kahirupan nu teu bisa diungkulan ku dirina. Hal ieu nuduhkeun hiji bukti yén hakékat manusa téh kacida lemahna. Kabéh ogé aya watesanana. Sagala nu aya nu dipibanda kabéh ogé sifatna sementara, taya nu langgeng. Sabab, hakékat sagala nu aya ogé nu dipibanda ku manusa éta mangrupakeun milik Alloh swt. Dipaparin ka manusa minangka bentuk amanat nu bakal dipenta pertanggung awabanana ogé minangka kawelas-asihan mantenna. Memang, Alloh swt. nyitptakeun ieu alam dunya katut eusina keur kapentingan manusa Tapi sok sanajan kitu, manusa dituntut ikhtiyar atanapi usaha keur nyumponan kabutuhan jeung kapentingan hirup jeung kahirupanana. Ngan hasil jeung henteuna sagala ikhtiyar nu dilakukeun, éta kabéh di luar kakawasaan manusa. Manusamah ukur darma ikhtiyar, nu jadi katangtuan nu pasti aya dina kakawasaan Alloh swt. Kukituna dina raraga ieu pisan, manusa diperedih dina ngalakukeun ikhtiyar téh ulah kendat-kendat ngadu'a ka Alloh swt. Sangkan sagala ikhtiyarna tinekanan luyu jeung nu diharepkeun. Ulah sampe boga rasa pedah sagala aya, sagala mampu, sagala boga, ngarasa luhur kuta gede dunya, terus boga rasa adigung adiguna, tur boga rasa optimis atawa kapastian sagala bakal tinekanan, sahingga teu diimbangan ku ngadu'a ka Alloh. Tah pangrasa samodél kitu téh geus deukeut kana sifat kasombongan. Sedengkeun ka sombongan éta téh mangrupakeun sifat anu dibenduan Alloh swt. Sabab Alloh ngadawuh dina Hadits Qudsy nu diriwayatkeun ku Imam Muslim jeung Imam Thobrony nu sumberna ti Sayyidina 'Ali Karomallohu wajhah:

أَلْعِزُّ إِزَارِيْ وَاْلكِبْرِيَاءُ رِدَائِيْ فَمَنْ نَازَعَنِيْ مِنْهُمَا شَيْئًا عَذَّبْتَهُ (رَوَاهُ مُسْلِمُ وَالطَّبْرَانِىْ)

"Kakuatan jeung kamulyaan éta baju kami, kaagungan jeng kakawasaan éta salendang kami. Maka sing sah jalmana nu bogha rasa nyaruaan kami (tegesna, boga rasa sombong) maka kami bakal nibankeun siksa ka manéhna"

Jalma-jalma anu ngarasa dirina dho'if atawa lemah pinuh ku rasa tawadhu' depe-depe handap asor boh dipayuneun Alloh swt ogé dipayuneun manusa. Éta dianggap jalma anu pinunjul. Sabab manéhna terus-terusan ngadeukeutkeun dirina ka Alloh swt. Ku ngajalankeun ibadah, boh anu wajib pon kitu kénéh anu sunah. Salah sahiji bentuk ibadah do'a anu utama nyaéta nalika urang ngalaksanakeun sholat. Sabab aya katerangan nu nyebutkeun sholat téh hartina do'a dumasar kana Dawuhan Alloh dina Al-Qur'anul karim surat At-Taubah ayat 103:

..... وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلاَتَكَ سَكَنٌ لَّهُمْ وَاللّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ (ألتوبة: 103)

"...... jeung prak geura do'akeun (Muhammad) maranéhna, sabab saéstuna doa anjeun (Muhammd) téh bakal jadi katingtriman pikeun maranéhna. Jeung saéstuna Alloh maha ngadangu tur maha uninga".

Ku sabab kitu pisan, jalma nu tara ngado'a ka Alloh swt. Ku Kanjeng Nabi saw. Dijelaskeun, manéhna téh kagolong jalma anu apes, jalma anu lemah, jauh tina kapunjulan dina kahirupan, najan di dun yana manéhna aya dina kaunggulan dina sagala widang kahirupan, tapi hakékatnamah dipayuneun Alloh manéhna kacida hinana. Sakumaha Dawuhan Rosululloh saw. Nalika para shahabat naros ka anjeunna:

يَانَبِيَ اللهِ فَأَيُّ النَّاسِ أَعْجَزُ ؟ قَالَ : مَنْ عَجَزَ عَنِ الدُّعَاءِ

"Wahai Nabiyalloh ! kinten-kinten saha jalmana diantara manusa nu pangapes-apesna ? Kanjeng Nabi ngawaler: jalma nu pangapes-apesnana (tegesna nu panglemah-lemahna) téh nyaéta jalma anu panglemahna ngadu'a ( tegesna tara ngado'a)".

Alloh moal ngaraos bendu upamana baé sakabéh hamba-hambana ngado'a. Malah Alloh bakal leuwih mikaasih ka sing saha baé jalmana nu ngalobakeun do'a. Malah ngado'a téh mangrupakeun paréntah ti mantenna. Sakumaha dawuhan Alloh swt dina Al-Qur'anul Karim Surat Al-Baqarah ayat 187:

وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُواْ لِي وَلْيُؤْمِنُواْ بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ (البقرة: 187)

"Jeung lamun hamba-hamba kami nanyakeun (ka Anjeun Muhammad) ngeunaan Kami, (maka pok caritekeun satemenna kami téh deukeut, pikeun ngaijabah kana sagala pamenta hamba kami nu ngado'a nalika manéhna ngado'a ka Kami. Maka geura prak menta ka Kami sarta kudu iman ka Kami, supaya maranéh kabéh meunang pituduh".

Mudah-mudahan urang sadayana teu kalebet golongan jalma-jalma nu paeh haténa tina sapuluh perkara nu jadi sabab kahalangna do'a nu disuhunkeun ku urang sadayana ka Alloh swt. Sakumaha nu kaunggel dina kitab 'Durrotun-Nasihin' nu nyutat hija bahasanana tina kitab 'Hayatul Qulub' karya Asyafiq Al-Balaky nu nyaritakeun: yén aya salah sahiji ulama tasawuf nu masyhur di nagri Bashrah nu namina Ibrahim bin Adham nu katelahna Aba Ishaq, anjeunna nuju lunta ngaliwatan pasar Bashrah, tuluy jalma-jalma di éta pasar ngariung nyakétan anjeunna, bari satuluyna jalma-jalma nu ngariung téh menta penjelasan ngeunaan naon sababna, pangna Alloh swt tacan ngaijabah baé do'a-do'a maranéhna.

Maka Ibrahim bin Adham ngawaler: "Naon sabab Alloh teu ngaijabah baé do'a maranéh kabéh, lain Alloh teu ngaijabah do'a maranéh, tapi aya hahalang dina diri maranéh kabéh sahingga do'a maranéh teu diijabah. Hahalang éta téh, nyaéta:مَاتَتْ قُلُوْبُكُمْ فِى عَشْرَةِ أَشْيَاءَ (Paehna haté manéh dina sapuluh perkara), nu éta sapuluh perkara téh, dianatarana baé:

أَلْأَوَّلُ عَرَفْتُمُ اللهَ فَلَمْ تُؤَدُّوْا حَقَّهُ (Nu kahiji: maranéh nyaho ka Alloh tur ngaku yén Alloh téh pangéran manéh nu sahiji. Tapi maranéh kabéh teu nyumponan hak-hak mantenna). Sabab Alloh swt ngadawuh dina Hadits Qudsy:

َلْستُ بَِناِظرِيْ فِى حَقِّ عَبْدِيْ حَتَّى َيْنظُرَ فِى حَقِّيْ (رواه ألطبرني)

“Kami moal nyumponan haq hamba kami samemeh maranéhna nyumponan hak-hak Kami). Anapon hak Alloh nyaéta: sagala bentuk paréntah nu kudu dilaksanakeun jeung larangan nu kudu dijauhan kua anjeun kabéh”

أَلثَّانِى: فَرَأْتُمْ كِتَابَ اللهِ وَلمَ ْتَعْمَلُوْا بِِهِِ (Nu kadua anjeun téh sering maca Al-Qur'an, tapi eusina dibaékeun atawa dipopohokeun, tegesna teu jadi pangéling-ngéling).

أَلثَّالِثُ: إِدَّعَيْتُمْ حُبَّ رَسُوْ لِ اللهِ وَتََرَكْتُمْ بِسُنَّتِهِ (Nu katilu anjeun akon-akon cinta ka Rosululloh saw., tapi sunah-sunahna ku anjeun ditinggalkeun).

أَلرََّابِعُ: أَدَّعَيْتُمْ عَدَاوَةَ الشَّيْطَانِ وَوَفَّقْتُمُوْهُ (Nu Kaopat anjeun umaku ngamusuh ka syétan, tapi dina kanyataanamah malah anjeun nyaluyuan tur migawe pagawean maranéhna).

أَلْخَامِسُ: أَحْبَبْتُمُ اْلجَنَّةَ وَلَمْ تَعْمَلُوْا لِأَجْلِهِ (Nu Kalima anjeun hayang asup ka syurga, tapi jalan anu nuju ka syurga ku anjeun teu dipilampah). أَلسَّادِسُ: كَرِهْتُمُ النَّارَ وَفَعَلْتُمْ مَعَاصِيَهُ (Nu Kagenep anjeun ngewa tur embung jadi ahli naraka, tapi jalan pagawean pinarakaeun malah dipilampah).

اَلسَّابِعُ: تُبْصِرُوْنَ اْلقَذَاتَ فِى عَيْن ِأَخِيْكَ وَنَسِيَ اْلجَذَعَ فِى عَيْنَيْكَ (Nu Katujuh anjeun sok teu sadar, arai kana kasalahan batur ditalungtik, saeutik baé batur salah anjeun ngucik-ngucik awas bari sidik, tapi kana dosa kasalahan sorangan anjeun teu diaku malah asana téh teu boga salah, salilana asa pangbenerna).

أَلثَّامِنُ : اَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكمُ ْوَأَنْتُمْ تَتْلُوْنَ اْلكِتَابَ أَفَلاَ تَعْقِلُوْنَ (Nu Kadalapan anjeun sok pirajeuneun nitah bener ka batur, tapi dirina anjeun sorangan kalakuan téh teu eucreug).

اَلتَّاسِعُ: تَأْمُرُوْنَ الزَّكَاةِ وَلَا تُؤَدُّوْنَهَا (Nu Kasalapan anjeun sok pirajeuneun ngajurung-ngajurung ka batur kudu ngaluarkeun zakat, kudu ngaluarkeun shodaqoh, tapi diri anjeun sorangan tara pernah zakat, tara pernah shodaqoh, meditna kabina-kabina), sareng .أَلْعَاشِرُ: تَتْبَعُوْنَ اْلجَنَازَةَ وَلَمْ تَتَّعِظُوْا بِهَا (Nu Kasapuluh anjeun sering nganteur-nganteur mayit ka ka makam pakuburan, tapi teu ngancik saeutik-eutik acan rasa éling yén anjeun ge bakal saperti kitu).

Mudah-mudahan urang sadayana salamina dipaparin istioqomah dina ngadu'a supaya naon anu ku urang disuhunkeun nu atos sareng nu nuju disuhunkeun sing enggal-enggal di ijabah ku Alloh swt. turta mugia urang sadayana sing kalebet golongan ahli ibadah. Amin Ya Alloh Ya Robbal 'Alamiin. Walloohu A’lam.

Waalloohu A’lam Bish-Showab